საქართველოს ენდემურ და აბორიგენულ სასოფლო-სამეურნეო ცხოველთა მოშენების საკითხები (II)
ვასილ ღლიღვაშვილი
სოფლის მეურნეობის მეც. დოქტორი, პროფესორი
კახური ღორი
ჩამოყალიბებულია უძველესი დროიდან გარეული ღორის მოშინაურებისა და ხალხური სელექციის გზით. ამიტომ იგი გარეგნული ფორმითა და ზოგიერთი თვისებით გარეულ ღორს მიემსგავსა. არის ბუნებრივი საკვებ-სავარგულების კარგი ამთვისებელი, განსაკუთრებით კი ტყის ნაყოფებისა. ახასიათებს საარსებო პირობების მაღალი შეგუების უნარი და მრავლდება ველურ პირობებში. ხასიათდება უხეში კონსტიტუციით, დაფარულია ხშირი უხეში ჯაგარითა და მოკლე ნაზი თივთიკით. ამიტომ მას სიცივე ნაკლებად აშინებს. ახასიათებს თავდაცვის დიდი და დედობისა და ოგურის (ჯგუფად ყოფნის) მაღალი უნარი. კარგად ეგუება მომთაბარე საძოვრული შენახვის პირობებს. მისი ცოცხალი მასა არის: ნეზვის _ 95_100 და კერატის _ 115_120 კგ. ხოლო ნაყოფიერება 6_7 გოჭია, მერძეულობა კი 30_35 კგ-ს არ აღემატება.>>>
შესავალი. ერთ-ერთი ფართოდ გავრცელებული და გამოყენებული სამკურნალო, არომატული და სანელებელი მცენარეა ჩვეულებრივი ბეგქონდარა (Thymus vulgaris L), რომელიც ფართოდ გამოიყენება ფიტოკულინარიასა და ფიტომედიცინაში. ამ უნიკალური მცენარის ინტენსიური ექსპლუატაცია ბუნებრივი რესურსების განადგურებას იწვევს, პროცესი შეუქცევადია, ამიტომაც უმდიდრესი გენეტიკური რესურსის შენარჩუნებისათვის მათი მოძიება და სამრეწველო-საკოლექციო ნაკვეთების შექმნის აუცილებლობა იქმნება, რაც ნებისმიერი ქვეყნისათვის სტრატე-გიული ამოცანაა, რადგან იგი განიცდის მუდმივ ცვლილებას სტიქიური თუ ანტროპოლოგიური ზემოქმედებების შედეგად. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სამკურნალო, არომატული და სანელებელ მცენარეთა სასაქონლო ფასს ხარისხობრივი მაჩვენებლები განსაზღვრავენ. ამასთანავე კულტივირებული მცენარეების ხარისხობრივი მაჩვენებლები ბევრად აღემატება მათი ველური ფორმებისას, რადგან მეცნიერულ კვლევებზე დამყარებული ინტენსიური აგროტექნოლოგიები დადებით ზეგავლენას ახდენენ ამ უკანასკნელთა ფარმაკოლოგიურ შემცველობაზე.
შესავალი. საქართველოს სამკურნალო, არომატულ, სანელებელ და შხამიან მცენარეთა უმდიდრესი გენეტიკური რესურსის შესწავლა-გამოკვლევისას აღმოჩნდა, რომ ქვეყნის ეს მრავალფეროვანი სიმდიდრე არასაკმარისად არის კატალოგირებული და გამოყენებული, იგი გარკვეული რაოდენობრივი მერყეობით ხასიათდება, რადგან სისტემატურად განიცდის ბიოტური ფაქტორების ზემოქმედებას, ამიტომაც მუდმივ დაცვა-აღდგენა-კონსერვაციას საჭიროებს. ამასთანავე აუცილებელია, რომ მოხდეს გენეტიკურ რესურსების ხელმისაწვდომობაზე კონტროლის მექანიზმისა და მათგან მიღებული სარგებლის სამართლიანი განაწილების პრინციპის ინტეგრირება ველური მცენარეების დაცვისა და სარგებლობის მარეგულირებელ ეროვნულ საკანონმდებლო ბაზაში, რათა ვისარგებლოთ ბიომრავალფეროვნების კონვენციით მინიჭებული უფლებებით. ამ უნიკალურ მცენარეთა გამოყენება ადამიანის მიერ სულ უფრო იზრდება და პროცესი შეუქცევადი ხდება.