ლალი დათეშიძე
ადამიანის ნორმალური ანატომია. მხრის კუნთები Mm. brachii; Muscles of arm
მხრის კუნთები იყოფა წინა და უკანა ჯგუფის კუნთებად. წინა ჯგუფს შეადგენენ უპირატესად მომხრელი კუნთები (ორთავა კუნთი – M.biceps brachii, ნისკარტ – მხრის კუნთი – m. coracobrachialis, მხრის კუნთი – M.brachialis);
მეორე ჯგუფს – გამშლელები (სამთავა კუნთი – m. triceps brachii; იდაყვის კუნთი – M.anconeus)
მხრის წინა ჯგუფის კუნთები
1. მხრის ორთავა კუნთი – M.biceps brachii, თითისტარისებრი, მომრგვალო ფორმის კუნთია; აქვს ორი თავი (გრძელი და მოკლე), უკავია მხრის წინა მიდამო და მდებარეობს უშუალოდ კანქვეშ. მხრის ორთავა კუნთის გრძელი თავი – Caput longum მდებარეობს ლატერალურად; იწყება გრძელი მყესებით ბეჭის ზედა სასახსრე ბორცვიდან – tuberculum supraglenoidale scapulae, გაივლის მხრის ძვლის თავის ზემოთ მხრის სასახსრე ღრუს და წვება ბორცვთაშუა ღარში – sulcus intertubercularis; შემდეგ გადადის კუნთის მუცელში. მოკლე თავი – caput breve, მდებარეობს მედიალურად. იწყება ბეჭის ნისკარტისებრი მორჩიდან, მიემართება ქვემოთ და გადადის კუნთის მუცელში, რომელიც იდაყვის ფოსოსთან ვიწროვდება, გადადის მყესში და უმაგრდება სხივის ძვლის ბორცვს – tuberositas radii. მყესის პროქსიმალური ბოლოს გამოეყოფა ნაწილი კონებისა თხელი ფირფიტის სახით – მხრის ორთავა კუნთის – m. bicipitis brachii აპონევროზი, რომელიც გადადის იდაყვის მხარეზე და შეწნულია წინამხრის ფასციაში. მხრის ორთავა კუნთის გვერდებზე თითქმის სიმეტრიულად მიემართება მხრის მედიალური და ლატერალური ღარები – sulcus bicipitalis medialis et sulcus bicipitalis lateralis.
მოქმედება: ხრის ხელს იდაყვის სახსარში და ეხმარება წინამხარს სუპინაციაში.
ინერვაცია: n. musculocutaneus (C5-C6).
სისხლმომარაგება: rr. musculares a. axillaris და a. brachialis.
2. ნისკარტ – მხრის კუნთი – m. coracobrachialis, ბრტყელი კუნთია და დაფარულია მხრის ორთავა კუნთის მოკლე თავით. იწყება ბეჭის ნისკარტისებრი მორჩიდან – processus coracoideus და უმაგრდება მხრის ძვლის მედიალურ ზედაპირს შუა ადგილას. კუნთის დასაწყისში მდებარეობს ნისკარტ – მხრის აბგა – bursa musculi coracobrachialis.
მოქმედება: ხელს სწევს ზევით და მოაქვს შუა ხაზისაკენ.
ინერვაცია: n. musculocutaneus (C6 – C7).
სისხლმომარაგება: aa. circumflexae humeri anterior et posterior.
3. მხრის კუნთი – M.brachialis, საკმაოდ განიერი, ხორციანი, თითისტარისებრი ფორმის კუნთია; მდებარეობს ორთავა კუნთის ქვეშ, მხრის ქვემო ნახევრის წინა ზედაპირზე. კუნთი იწყება მხრის ძვლის დისტალური ნახევრის გარეთა და წინა ზედაპირებიდან და უმაგრდება იდაყვის ხორკლს – tuberositas ulnae.
მოქმედება: ხრის წინამხარს და ჭიმავს იდაყვის სახსრის სასახსრე ჩანთას.
ინერვაცია: n. musculocutaneus (C5-C6).
სისხლმომარაგება: aa. brachialis et recurrens radialis.
მხრის უკანა ჯგუფის კუნთები
1. მხრის სამთავა კუნთი – m. triceps brachii, მოთავსებულია მხრის მთელ უკანა ზედაპირზე, ბეჭიდან იდაყვის მორჩამდე. კუნთს აქვს სამი თავი: გრძელი, გვერდითი და მედიალური. ზემოთ, კუნთის დაწყების ადგილზე, თავებს ფარავს დელტისებრი კუნთი – M.deltoideus. გრძელი თავი – Caput longum იწყება ბეჭის ქვედა სასახსრე ბორცვიდან – tuberculum infraglenoidale scapulae, მიიმართება ქვემოთ, გაივლის დიდ და მცირე მრგვალ კუნთებს – m. teres minor et m.teres major შორის სივრცეს, წვება გარეთა თავის გვერდით. ლატერალური თავი – Caput laterale, იწყება მხრის უკანა ზედაპირიდან – facies posterior humeri და მხრის მედიალური და ლატერალური კუნთთაშუა ძგიდეებიდან – septa intermuscularia brachii mediale et laterale. ლატერალური თავის კუნთოვანი კონები მიემართებიან შიგნით და ქვემოთ. მედიალური თავი – Caput mediale, დაფარულია ლატერალური და, ნაწილობრივ, გრძელი თავებით; იგი იწყება მხრის უკანა ზედაპირიდან – facies posterior humeri, და მხრის მედიალური და ლატერალური კუნთთაშუა ძგიდეებიდან – septa intermuscularia brachii mediale et laterale. სამივე თავი ერთდება და ქმნის თითისტარისებრი ფორმის მუცელს, რომელიც ქვემოთ გადადის მყესში და მაგრდება იდაყვის მორჩზე – Olecranon. მედიალური თავის კუნთოვანი კონების ნაწილი ჩაწნულია იდაყვის სახსრის სასახსრე ჩანთაში.
მოქმედება: გრძელი თავის ხარჯზე ხდება ხელის უკან მოძრაობა და მხრის მოზიდვა ტანისაკენ.
ინერვაცია: n. radialis (C7-C8).
სისხლმომარაგება: aa. circumflexa humeri posterior, profunda brachii, collaterales ulnares.
2. იდაყვის კუნთი – M. anconeus, პირამიდული ფორმის პატარა კუნთია, და წარმოადგენს მხრის სამთავა კუნთის მედიალური თავის გაგრძელებას. მისი მწვერვალი იწყება მხრის ლატერალური ზედაროკიდან – epicondylus lateralis humeri და სხივის გვერდითი იოგიდან – lig. collaterale radiale, ფუძე კი, რომელიც შედგება მწვერვალიდან რადიალურად გამომავალი კონებისაგან, უმაგრდება იდაყვის მორჩის – Olecranon უკანა ზედაპირს.
მოქმედება: შლის წინამხარს იდაყვის სახსარში.
ინერვაცია: n. radialis (C7-C8).
სისხლმომარაგება: a.interossea recurrens.
პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. ანატომიის ნაწილის მომზადებაზე მუშაობდნენ: ლალი დათეშიძე (1997 წლიდან), არჩილ შენგელია მანანა კიკნაძე (2006 წლიდან). 2008 და 2019 წლის ვერსიები მომზადდა მანანა კიკნაძის რედაქციით.
გაფრთხილება
.
