Category Archives: მედიცინის ისტორია

საკუთრივ რუსული ტერმინოლოგიის განვითარება

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარება რუსეთში და მისი გავლენა ქართულ სამედიცინო ტერმინოლოგიაზე”, დასაწყისი იხ. >>> ტერმინოლოგიის ნაკლოვანებებს განსაკუთრებით მწვავედ გრძნობდნენ რუსი ექიმი პედაგოგები. სამედიცინო დისციპლინების სწავლება რუსულ ენაზე შესაძლებელი იყო მხოლოდ სამამულო ტერმინოლოგიის დამუშავებით. ამიტომ ბევრი გამოჩენილი რუსი ექიმი ხდებოდა ერთდროულად მთარგმნელიც და ფილოლოგიც. მათ შორის, პირველ რიგში აღსანიშნავია სანქტ-პეტერბურგის ადმირალიტეტის ჰოსპიტლის მთავარი ექიმი

Read More

ბერძნულ-ლათინური ლექსიკის გავრცელება

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარება რუსეთში და მისი გავლენა ქართულ სამედიცინო ტერმინოლოგიაზე”, დასაწყისი იხ. >>> X ს-ში რუსეთის მიერ  ქრისტიანობის მიღების შემდეგ ბერძნული ენის გავლენის ზრდა განაპირობა ბიზანტიასა და მის კულტურასთან მჭიდრო კონტაქტებმა. აქტიურად ითარგმნებოდა არისტოტელეს, ჰიპოკრატეს, გალენისა და ბიზანტიელი ექიმების ნაშრომები. თანდათანობით აუცილებელი გახდა ლათინური ენის გამოყენება, ვინაიდან ბევრი მეცნიერული ნაშრომი, და მათ

Read More

რუსული სამედიცინო ლექსიკის განვითარება სლავური ენის წიაღში

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარება რუსეთში და მისი გავლენა ქართულ სამედიცინო ტერმინოლოგიაზე”, დასაწყისი იხ. >>> სავარაუდოდ, სამედიცინო ცოდნის პირველი გამავრცელებლები იყვნენ ექიმები. საერთოსლავური სიტყვა ,,âðà÷’’ (ექიმი), რომელსაც აქვს ფესვი სიტყვებთან: ,,âîð÷àòü’’ (ბუტბუტი), ,,ãîâîðèòü‘’ (ლაპარაკი), თავდაპირველად აღნიშნავდა გრძნეულს, წინასწარმეტყველს, შემლოცველს. საუკუნეების სიღრმიდან ჩვენამდე მოაღწია ძველრუსულ ხელნაწერებში  მოხსენიებულმა საერთო სლავური ბაზისის მქონე სიტყვებმა, მაგ.: ,,áåäðî’’ (ბარძაყი),

Read More

სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარება რუსეთში და მისი გავლენა ქართულ სამედიცინო ტერმინოლოგიაზე

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> მე-19 საუკუნიდან იწყება ქართულ სამედიცინო აზროვნებასა და ტერმინოლოგიაზე რუსული ენის გავლენა. საინტერესოა, რომ რუსულიდან  “ლეკარ პეტრე კლაპიტონოვის მიერ” 1830-32 წლებში ნათარგმნ პირველივე წიგნს უკვე მრავალი ტერმინი და ბარბარიზმი შემოჰყვა. თუმცა, როგორც ლადო  კოტეტიშვილი აღნიშნავს ”XIX საუკუნე მკვდარი პერიოდია ქართული მედიცინის ისტორიაში. არც ერთი ცოტად თუ ბევრად შესამჩნევი საექიმო თხზულება

Read More

სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ინფრასტრუქტურები

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> სატერმინოლოგიო მუშაობა მოითხოვს შესაბამისი ინფრასტრუქტურის არსებობას. ამ სამუშაობს ახორციელებენ საერთაშორისო და ეროვნული ორგანიზაციები, ზოგი სხვა საქმიანობასთან ერთად, ზოგი ატარებს მხოლოდ სატერმინოლოგიო მუშაობას. რუსეთში მხოლოდ ტერმინოლოგიური საქმიანობით დაკავებულია შემდეგი ფედერალური ორგანიზაციები: – მოსკოვში განლაგებული: სტანდარტიზაციისა და ხარისხის კომპლექსური ინფორმაციის

Read More

სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების თანამედროვე ტენდენციები

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> თანამედროვე სამედიცინო ტერმინოლოგიის შევსების ძირითად წყაროდ კვლავ ბერძნულ-ლათინური რჩება, მაგრამ უკვე გამოიკვეთა სამედიცინო ტერმინოლოგიის თანამედროვე ენებიდან შევსების ტენდენციები. სულ უფრო ხშირად ფიგურირებს ინგლისური ენის ბაზაზე შექმნილი ტერმინები. ვფიქრობთ, ეს ტენდენცია გაძლიერდება. ჩნდება ახალი ტერმინები, რომელთა წყაროც  ჩინური, იაპონური

Read More

მედიცინის ენის ”ნაციონალიზაცია”

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> ამდენად, მედიცინის  ენად იქცა ახალი ლათინური. ამ ენაზე იქმნებოდა სამედიცინო ნაშრომები. ამან თავისი დადებითი როლი ითამაშა მედიცინის განვითარებაში – მოწესრიგდა ტერმინოლოგია და დეფინიციები. ამავე დროს, თანდათან ერთიანი ”მკვდარი ენით” სარგებლობა გახდა მედიცინის დემოკრატიზაციის პროცესის შემაფერხებელი ფაქტორი. გვიანი აღორძინების

Read More

სამედიციო ტერმინოლოგია აღორძინების პერიოდიდან

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> XIV საუკუნიდან  მოყოლებული არაბული მედიცინის გავლენა თანდათან სუსტდებოდა, მაგრამ ევროპული მედიცინის განვითარებას ხელს უშლიდა უზარმაზარი ტერმინოლოგიური ქაოსი.        ნათელი გახდა, რომ ტერმინოლოგიის მოწესრიგების  გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა მედიცინის შემდგომი განვითარება. ევროპელი ექიმები აღარ ენდობოდნენ არაბიზებულ გალენს და

Read More

ბიზანტიური პერიოდი

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემის შემდეგ გვიანი ანტიკური კულტურის ძირითად მემკვიდრე, მათ შორის მედიცინისაც, გახდა ბიზანტია. ბიზანტია ლიტერატურის  განვითარებას ბერძნულ ენაზე აგრძელებდა. ანტიკური პერიოდის დასასრულსა და ადრეულ შუასაუკუნეებში ბიზანტიაში მოღვაწეობდა მრავალი ცნობილი ექიმი, რომელთა პროფესიულ – ენობრივი კულტურა ჩამოყალიბდა

Read More

ბერძნული ტერმინოლოგიის ლათინიზაციის პროცესი

”სამედიცინო ტერმინოლოგიის ისტორია. სამედიცინო ტერმინოლოგიის განვითარების ისტორია და  თანამედროვე ტენდენციები. სამედიცინო ტერმინოლოგიის “ევროპული ხაზის” ისტორია”, დასაწყისი იხ. >>> პუნიკური ომების (ძვ. წ. III-II სს) შემდეგ რომაელმა ლეგიონებმა შორს გაიტანეს ლათინური ენა.  უკვე II პუნიკური ომის შემდეგ (ძვ. წ. 201 წლიდან) რომმა ხელთ იგდო ესპანეთის აღმოსავლეთი და სამხრეთი სანაპიროები. თანდათან რომაელები იპყრობენ მაკედონიას, საბერძნეთს, სირიას, ეგვიპტეს, ბალკანეთის

Read More