საკვერცხის კიბოს გავრცელების ხარისხის შეფასების მიზნით გამოიყენება კლასიფიკაცია სტადიების მიხედვით, რომელიც მოწოდებულია მეან–გინეკოლოგების საერთაშორისო ფედერაციის (FIGO) მიერ და კლასიფიკაცია TNM სისტემის მიხედვით.
მეან–გინეკოლოგთა საერთაშორისო ფედერაციის მიერ მოწოდებული, საკვერცხეების კიბოს კლასიფიკაცია (1988)
სტადია I – სიმსივნე შემოფარგლულია საკვერცხეებით. სტადია Iა – სიმსივნე შემოფარგლულია ერთი საკვერცხით, ასციტი არის, კაფსულა ინტაქტურია (i) – კაფსულაში ჩაზრდა და/ან მისი გასკდომა; სტადია Iბ – სიმსივნე შემოფარგლულია ორივე საკვერცხით, კაფსულა ინტაქტურია; სტადია Iგ – სიმსივნე შემოფარგლულია ერთი ან ორივე საკვერცხით, აღინიშნება კაფსულაში ჩაზრდა და/ან მისი გასკდომა და/ან ვლინდება ასციტი ან მუცლის ღრუში არსებულ სითხეში ჩნდება სიმსივნური უჯრედები.
სტადია II – სიმსივნე აზიანებს ერთ ან ორივე საკვერცხეს მენჯის მიდამოზე გავრცელებით. სტადია IIა – სიმსივნე გავრცელებულია და/ან მეტასტაზირებულია საშვილოსნოში და/ან ფალოპის მილებში; სტადია IIბ – გავრცელებულია მენჯის სხვა ქსოვილებზე; სტადია IIგ – გავრცელება იგივეა რაც IIა და IIბ სტადიების დროს, თუმცა აღინიშნება ასციტი ან ვლინდება სიმსივნური უჯრედები მუცლის ღრუში არსებულ სითხეში.
სტადია III – სიმსივნე გავრცელებულია ერთ ან ორივე საკვერცხეზე მეტასტაზირებით მენჯის გარეთ (პერიტონეუმის ფურცლებით) და/ან მეტასტაზები რეტროპერიტონეალურ ან საზარდულის ლიმფურ კვანძებში, დიდ ბადექონში.
სტადია IV – სიმსივნე გავრცელებულია ერთ ან ორივე საკვერცხეზე შორეული მეტასტაზებით, მათ შორის ღვიძლის პარენქიმაში; პლევრის ღრუში სითხის არსებობა, რომელშიც ციტოლოგიური კვლევით ვლინდება სიმსივნური უჯრედები.
საკვერცხეების კიბოს კლასიფიკაცია TNM სისტემით (1981)
T – პირველადი სიმსივნე
T0 – პირველადი სიმსივნე არ ვლინდება
T1 – სიმსივნე შემოფარგლულია საკვერცხეებით
T1ა – სიმსივნე შემოფარგლულია ერთი საკვერცხით, ასციტი არ არის:
T1ა1 – საკვერცხის ზედაპირზე სიმსივნე არ არის, კაფსულა დაზიანებული არ                          არის
T1ა2 – სიმსივნე საკვერცხის ზედაპირზე და/ან კაფსულის მთლიანობის დარღვევა
T1ბ – სიმსივნე შემოფარგლულია ორი საკვერცხით, ასციტი არ არის:
T1ბ1 – საკვერცხეების ზედაპირზე სიმსივნე არ არის, კაფსულა არ არის დაზიანებული
T1ბ2 – სიმსივნე აღინიშნება ერთი ან ორივე საკვერცხის ზედაპირზე და/ან დაზიანებულია კაფსულა
T1გ – სიმსივნე შემოფარგლულია ერთი ან ორივე საკვერცხით, ასციტურ სითხეში ვლინდება ავთვისებიანი სიმსივნური უჯრედები.
T2 – სიმსივნე აზიანებს ერთ ან ორივე საკვერცხეს და ვრცელდება მენჯზე:
T2ა – სიმსივნე გავრცელებულია და/ან მეტასტაზირებულია საშვილოსნოში და/ან რომელიმე მილში, თუმცა პროცესში ვისცერული პერიტონეუმის ჩართვის და ასციტის განვითარების გარეშე.
T2ბ – სიმსივნე ვრცელდება მენჯის სხვა ქსოვილებზე და/ან აზიანებს ვისცერალურ პერიტონეუმს, ასციტი არ არის
T2გ – სიმსივნე ვრცელდება საშვილოსნოზე და/ან რომელიმე ფალოპის მილზე, მენჯის სხვა ქსოვილებზე; ასციტურ სითხეში ვლინდება ავთვისებიანი სიმსივნური უჯრედები.
T3 – სიმსივნე აზიანებს ერთ ან ორივე საკვერცხეს, ვრცელდება წვრილ ნაწლავზე ან ბადექონზე, შემოფარგლულია მცირე მენჯით ან აღინიშნება ინტრაპერიტონეალური მეტასტაზები მცირე მენჯის გარეთ ან რეტროპერიტონეალურ ლიმფურ კვანძებში.
N – რეგიონალური ლიმფური კვანძები
N0 – რეგიონალური ლიმფური კვანძების დაზიანების ნიშნები არ არის.
N1 – ვლინდება რეგიონალური ლიმფური კვანძების დაზიანება.
Nx – არასაკმარისი მონაცემებია რეგიონალური ლიმფური კვანძების შეფასებისთვის.
M – შორეული მეტასტაზები
M0 – არ არის შორეული მეტასტაზების ნიშნები
M1 – ვლინდება შორეული მეტასტაზები
Mx – არ არის საკმარისი მონაცემები შორეული მეტასტაზების განსაზღვრისთვის.
საკვერცხის კიბო გარკვეული პერიოდის განმავლობაში შეიძლება უსიმპტომოდ მიმდინარეობდეს. შესაძლებელია გამოვლინდეს საერთო სისუსტე, ტკივილები ჰიპოგასტრულ მიდამოში. სიმსივნური პროცესის პროგრესირებასთან ერთად ვითარდება ასციტის (მუცლის ზომებში მომატება), ჰიდროთორაქსის (ქოშინი) ნიშნები, ხდება ნაწლავების ფუნქციის მოშლა, ქვეითდება დიურეზი, მძიმდება საერთო მდგომარეობა. სიმსივნის განვითარების ადრეულ სტადიებში ჩატარებული გინეკოლოგიური გამოკვლევის შედეგად შესაძლოა გამოვლინდეს ერთი ან ორივე საკვერცხის ზომაში უმნიშვნელო მატება. მოგვიანებით სტადიებში საშვილოსნოს დანამატების მიდამოში (70% შემთხვევებში დაზიანება ბილატერალურია) ისინჯება არაერთგვაროვანი კონსისტენციის, მკვრივი, უმტკივნეულო სიმსივნური წარმონაქმნი; საშვილოსნოს დანამატების მოძრაობის უნარი შეზღუდულია შეხორცებების გამო; სწორ ნაწლავ–საშვილოსნოს ფოსოში ისინჯება სიმსივნე.
საკვერცხეების კიბოს დიაგნოსტიკა მისი განვითარების ადრეულ სტადიებზე გაძნელებულია. მსოფლიოში პირველადი ავადმყოფების 70–75%–ში პროცესი დიაგნოსტირებულია III ან IV სტადიაში. დიაგნოსტიკური სიძნელეები დაკავშირებულია საკვერცხეების კიბოს თითქმის უსიმპტომო მიმდიონარეობასთან, პათოგნომური ნიშნების არარსებობასთან, ავადმყოფის ან ექიმის მიერ მოცემული სიმპტომების შეუფასებლობასთან. ასციტი ხშირად შეცდომით განიხილება როგორც გულის ან თირკმლის უკმარისობის გამოვლინება, ჰიდროთორაქსი – როგორც პლევრიტის შედეგი, გამობერილობა ჭიპის მიდამოში (მეტასტაზები) – როგორც ჭიპის თიაქარი. ზოგჯერ, თვეების განმავლობაში მიმდინარეობს გინეკოლოგიური დაკვირვება და საკვერცხეების კიბოს განიხილავენ როგორც საშვილოსნოს დანამატების ანთებას ან (სიმსივნის საშვილოსნოსთან შერწყმის შემთხვევაში) როგორც საშვილოსნოს სუბსეროზულ მიომას. დიაგნოსტიკური შეცდომების რიცხვი მატულობს, თუკი არ ხორციელდება სწორნაწლავ–საშოსმხრივი გამოკვლევა.
საკვერცხეების კიბოს ადრეულ დიაგნოსტიკაში დიდ დახმარებას გვიწევს მენჯის ორგანოების ულტრაბგერითი გამოკვლევა. საკვერცხეების ზომაში უმნიშვნელო მატების შემთხვევაში (4 სმ–ზე მეტი იუვენილურ პერიოდში და პოსტმენოპაუზაში და 5 სმ–ზე მეტი რეპროდუქციულ ასაკში) ნაჩვენებია ავადმყოფის გულდასმით გამოკვლევა, რომელიც მოიცავს სწორ ნაწლავ–საშვილოსნოს ფოსოს პუნქციას პუნქტატის შემდგომი ციტოლოგიური გამოკვლევით, ლაპარასკოპიას, ლაპარატომიას. ლაპარატომიის დროს, სიმსივნის ჰისტოტიპის დაზუსტების მიზნით კეთდება ექსპრეს–ბიოფსია, ხოლო პროცესის გავრცელების ხარისხის განსაზღვრის მიზნით – მენჯის და მუცლის ღრუს ორგანოების სათანადო რევიზია, მათ შორის დიდი ბადექონის, ღვიძლის და დიაფრაგმის. საკვერცხეების დიაგნოსტიკის მიზნით, სპეციალიზირებულ სამეცნიერო–კვლევით ცენტრებში, გამოიყენება კომპიუტერული ტომოგრაფია და ბირთვული მაგნიტურ–რეზონანსული გამოკვლევა. სისხლში CA 125 ანტიგენის განსაზღვის გზით საკვერცხეების კიბოს ადრეული დიაგნოსტიკის მეთოდი არასაკმარისად მგრძნობიარეა და სპეციფიკური, რის გამოც არ შეიძლება ჩაითვალოს საიმედო სკრინინგ–ტესტად. თუმცა, თუკი მკურნალობის დაწყებამდე აღინიშნება აღნიშნული ანტიგენის მაღალი კონცეტრაცია, მაშინ ოპერაციის ან ქიმიოთერაპიის შემდეგ მისი დონის განსაზღვრა საშუალებას გვაძლევს ვიმსჯელოთ დაავადების შესაძლო რემისიაზე ან პროგრესირებაზე.
ოპერაციამდე რეკომენდირებულია გულმკერდის ღრუს ორგანოების რენტგენოგრაფიის, ინტრავენური უროგრაფიის, მენჯის ღრუს, ღვიძლის და თირკმლების ექოგრაფიის, ფიბროგასტროსკოპიის ან კუჭის რენტგენოსკოპიის, რექტორომანოსკოპიის, კოლონოსკოპიის, ბარიუმის სულფატით მსხვილი ნაწლავის რენტგენოლოგიური გამოკვლევის ჩატარება.

სტატიის გაგრძელება >>>

პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია.

• გაფრთხილება
• წყაროები: 1. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით. 2. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა.  ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.

.