ლალი დათეშიძე
დასაწყისი იხ. ,,კლინიკური ფარმაცია. კლინიკურ-ფარმაცევტული გადაწყვეტილებების მიღების თეორიული საფუძვლები” >>>
წინა პარაგრაფებშიში ჩვენ ზოგადად ვახსენეთ პრეპარატის შერჩევის ამოცანა:
სამედიცინო პრაქტიკაში გვაქვს კონკრეტული კლინიკური სურათი. გვაქვს რამდენიმე ასეული პრეპარატი, რომელიც ამ კლინიკური სურათის შემთხვევაში შეიძლება გამოვიყენოთ.
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” დასაწყისი იხ. ,, კლინიკური ფარმაცია. კლინიკური ფარმაციის მრჩეველი (საექსპერტო) კომპიუტერული სისტემა” >>> თერაპიის მიზნის ფორმულირების შემდეგ, ხდება ამ მიზნის მიღწევის კრიტერიუმების დადგენა. პრეპარატების შერჩევის კრიტერიუმები, დაკავშირებულია სხვადასხვა სუბიექტურ და ობიექტურ ფაქტორებთან, რომლებიც თან სდევენ მკურნალობის პროცესს და გადაწყვეტილების მიღებამდე საჭიროებენ სისტემურ ანალიზს. ფაქტორები, რომელთა ანალიზიც აუცილებელია ორგანულად იყოფა ორ ჯგუფად: –
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” თერაპიის მიზნის ფორმირება უშუალოდ არაა კლინიკური ფარმაციის ამოცანა. კლინიკური ფარმაცევტი სამუშაო პროცესში ერთვება მიზნის ფორმირების შემდეგ. ამავე დროს, მიზნის ფორმირება იტერაციული პროცესია და რეალურად იგი პრეპარატების შერჩევის პროცესში ხშირად ზუსტდება და იცვლება კიდეც. კონკრეტული და მაქსიმალურად დეტალიზირებული თერაპიული მიზნის განსაზღვრა წარმოადგენს ცენტრალურ, ძირითად მომენტს სამკურნალო საშუალებების შერჩევისას. ცხადია, ამ დროს მთავარი
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” დაავადებათა ფორმალიზებული მონაცემთა ბაზების შექმნა “კლინიკური ფარმაციის საექსპერტო სისტემისათვის” აუცილებელი არაა. პროექტის ფარგლებში შექმნილია ზოგადი საინფორმაციო მასივები, რომლებიხ თავისი სტრუქტურით პროტოკოლებთან არის ახლოს. პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. გაფრთხილება წყაროები: 1. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247.
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ ქართული ფარმაცევტული სივრცე გამოირჩევა კომპიუტერიზაციის მაღალი დონით. დიდ ფარმაცევტულ ქსელებში, მრავალი წელია წარმატებით მუშაობს ერთიანი საინფორმაციო უზრუნველყოფის კომპიუტერული სისტემა. ეს სისტემები მუდმივად ვითარდება: ჩნდება ახალი კომპიუტერული ქვესისტემები, ხდება ძველების სრულყოფა და ა.შ. ქვესისტემების ერთი ნაწილი ემსახურება პირველი მაგიდის ფარმაცევტს და შეიცავენ კლინიკური ფარმაციის მრჩეველი (საექსპერტო) სისტემის ელემენტებს.
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” ისევე, როგორც ნებისმირ დარგს, კლინიკურ ფარმაციასაც აქვს ორი მიმართულება: კვლევითი და გამოყენებითი. შესაბამისად, სპეციალიტების ორი ჯგუფია ერთნი, რომლებიც კვლევით და საკონსტრუქტორო სამუშაოებს ახორციელებენ კლინიკური ფარმაციის სფეროში, მეორენი, რომლებიც რეალურ კლინიკურ პროცესებს ემსახურებიან. კვლევითი და საკონსტრუქტორო სამუშაოების რეზულტატი შეიძლება გამოიხატებოდეს, რეკომენდაციების შემუშავებაში, პირველი მაგიდის ან კლინიკაში მომუშავე ფარმაცევტისათვის რეკომენდაციების, მეთოდური მითითებების მომზადებაში
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” ისევე, როგორც ნებისმირ დარგს, კლინიკურ ფარმაციასაც აქვს ორი მიმართულება: კვლევითი და გამოყენებითი. შესაბამისად, სპეციალიტების ორი ჯგუფია: ერთნი, რომლებიც კვლევით და საკონსტრუქტორო სამუშაოებს ახორციელებენ კლინიკური ფარმაციის სფეროში, მეორენი, რომლებიც რეალურ კლინიკურ პროცესებს ემსახურებიან. კვლევითი და საკონსტრუქტორო სამუშაოების რეზულტატი შეიძლება გამოიხატებოდეს, რეკომენდაციების შემუშავებაში, პირველია მაგიდის ან კლინიკაში მომუშავე ფარმაცევტისათვის რეკომენდაციების, მეთოდური მითითებების მომზადებაში
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” გადაწყვეტილების მიღების პროცესი, მათ შორის გადაწყვეტილებისა პრეპარატის რაციონალური არჩევის შესახებ, მიღებულია დაიყოს ხუთ ეტაპად: წინასწარი ანალიზი იგულისხმება, რომ გადაწყვეტილების მიმღებმა უკვე იცის რაში მდგომარეობს გადასაჭრელი ამოცანა და ზოგადად ცნობილია ამ ამოცანის გადაჭრის ალტერნატივები. წინასწარი ანალიზის შედეგად, ხდება სავარაუდო მიზნების, კრიტერიუმებისა და არჩევის გზების შერჩევა. სტრუქტურული ანალიზი გადაწყვეტილების მიმღები ახდენს პრობლემის ხარისხობრივ
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” ზემოთ ზოგადად განვიხილეთ მრავალკრიტერიუმიანი ამოცანების ამოხსნის რამდენიმე მეთოდი. მეთოდები გავყევით ორ ჯგუფად: – რომლებიც მოითხოვენ სარგებლიანობის ფუნქციის პოვნას – რომლების არ მოითხოვენ სარგებლიანობის ფუნქციის ღია ფორმით (ფორმალიზებულ) პოვნას მეთოდები მრავალია. აქ მთავრია, რომ ყველა სიტუაციისათვის გამოსადეგი ერთი მეთოდი არ არსებობს. ერთ სიტუაციაში გამოიყენება ერთი მეთოდი, მეორეში – მეორე; უმეტეს შემთხვევაში კი
ლალი დათეშიძე. ,,კლინიკური ფარმაცია” მრავალკრიტერიუმიანი ამოცანების ამოხსნის დროს, ხშირად იყენებენ კრიტერიუმთა გადაგვარების მეთოდს. ამ დროს ერთ ან რამდენიმე კრიტერიუმს ცვლიან შეზღუდვით (ამ დროს ხდება კრიტერიუმის შეზღუდვაში გადაგვარება ). მაგალითად: თუკი შეგვიძლია ავირჩიოთ მრავალი პრეპარატი, შეიძლება კრიტერიუმი “მინიმალური ფასი” min K1 შევცვალოთ შეზღუდვით: “პრეპარატის ფასი არ უნდა აღემატებოდეს 20 ლარს” K1 < 100 კრიტერიუმთა შეცვლა შეზღუდვით