ორგანოთა პათოლოგიები, კვლევის მეთოდები

დასაწყისი იხ. >>

ღვიძლის აბსცესებს უმეტეს შემთხვევში გააჩნიათ ბაქტერიული ბუნება. უხშირესად ბაქტერიული აბსცესები ყალიბდებიან მუცლის ღრუში არსებული ინფექციის კერებიდან (მწვავე აპენდიციტი, წყლულოვანი ენტერიტი, კოლიტი, პერიტონიტი, ჩირქოვანი ქოლანგიტი, დესტრუქციული ქოლეცისტიტი) კარის ვენის სისტემით გამომწვევის გადატანის შედეგად.

იშვიათად ინფექციის გამომწვევი ღვიძლში ხვდება ღვიძლის არტერიის მეშვეობით სისხლის მიმოქცევის დიდი წრიდან, მაგ., ფურუნკულოზის, კარბუნკულოზის, პაროტიტის,ოსტეომიელიტის და ზოგიერთი ინფექციური დაავადების (მაგ., მუცლის ტიფის) დროს. ღვიძლის კისტების დაჩირქების შედეგად აბსცესები შესაძლებელია მეორადად ჩამოყალიბდნენ, მაგალითად პარაზიტული კისტების, ჰემატომების, ჭრილობების, უცხო სხეულის მოხვედრის (მაგ., ნამსხვროვანი ჭრილობები), ავთვისებიანი სიმსივნეების დაშლილი მეტასტაზების, ტუბერკულოზური გრანულომების და სხ. შემთხვევაში. შესაძლებელია ანთებითი პროცესის გადატანა მეზობელი ორგანოდან.
ღვიძლის აბსცესები არიან ერთეული და მრავლობითი (ამ უკანასკნელ შემთხვევაში აბსცესები ჩვეულებრივ მცირე ზომისაა), უხშირესად განლაგებულნი არიან ღვიძლის მარჯვენა წილში. ღვიძლის აბსცესის პირველი კლინიკური გამოვლინება – ძლიერი შემცივნება, რომელიც ვითარდება დღე–ღამეში რამდენჯერმე და თან სდევს სხეულის ტემპერატურის მომატება 39˚–მდე და ზევით, პროფუზული ოფლიანობა, ტაქიკარდია (120 დარტყმამდე წუთში). რამდენიმე დღის შემდეგ ვითარდება სიმძიმის შეგრძნება, ტკივილი მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში, რომელიც ირადირებს მარჯვენა მხარში, წელის მიდამოში. მოგვიანებით ვლინდება ღვიძლის გადიდება, პალპაციით და მსუბუქი შეხებით მისი მტკივნეულობა, აღინიშნება მუცლის წინა კედლის დაჭიმულობა მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში, მარჯვენა ნეკნთა რკალის გამობურცვა და ნეკნთაშუა სივრცეების გადასწორება. აღინიშნება წონაში დაკლება, ადინამია, ვითარდება კანის სიყვითლე. დაავადებისთვის დამახასიათებელია მაღალი ლეიკოციტოზი (40·109/ლ–მდე) ლეიკოციტარული ფორმულის მარცხნივ გადახრით, ეოზინოფილების არარსებობა, ედს–ის მომატება, ალბუმინურია, შარდში ნაღვლის პიგმენტების არსებობა.

ღვიძლის აბსცესის ყველაზე მძიმე გართულებას წარმოადგენს აბსცესის პერფორაცია თავისუფალ მუცლის ღრუში, რასაც თან სდევს პერიტონიტის, შინაგანი სისხლდენის განვითარება. შესაძლებელია მოხდეს ღვიძლის აბსცესის პერფორაცია დიაფრაგმისქვეშა სივრცეში აღნიშნული სივრცის აბსცესის ჩამოყალიბებით, აგრეთვე პლევრის ღრუში – პლევრის ემპიემის ან ფილტვის აბსცესის განვითარებით. იშვიათად აღინიშნება ღვიძლის აბსცესის გახსნა კუჭში, ნაწლავის სანათურში, ნაღვლის ბუშტში.

დიაგნოზის დადგენა ხდება კლინიკური სურათის, ლაბორატორიული და ინსტრუმენტული გამოკვლევების საფუძველზე. პარაზიტული აბსცესების შემთხვევაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ეპიდემიოლოგიური ანამნეზის (ცხოვრება ეპიდემიოლოგიურ კერაში) მონაცემები, ავადმყოფში კოლიტის ნიშნების არსებობა, აგრეთვე ფეკალიებში პარაზიტების აღმოჩენა. ღვიძლის აბსცესის რენტგენოლოგიურ ნიშნებს წარმოადგენენ დიაფრაგმის გუმბათის მაღლა დგომა და მისი მოძრაობის შეზღუდვა, მარჯვენა პლევრის ღრუში გამონაჟონის არსებობა (აბსცესის ღვიძლის მარცხენა ნახევარში ლოკალიზაციის შემთხვევაში – კუჭის გადანაცვლება მცირე სიმრუდის მიდამოსკენ). აბსცესის ლოკალიზაციის დადგენა ხორციელდება სცინტიგრაფიის, ულტრაბგერითი გამოკვლევის, კომპიუტერული ტომოგრაფიის მეშვეობით. დაავადების დიფერენცირება ხდება დიაფრაგმისქვეშა აბსცესთან, პილებლებიტთან, შემოფარგლულ ჩირქოვან პლევრიტთან.
ღვიძლის ერთეული ან საშუალო რაოდენობის დიდი ზომის ბაქტერიული აბსცესების მკურნალობა ოპერაციულია: ჩირქგროვის ფართოდ გახსნა, შიგთავსის მოცილება და წარმოქმნილი ღრუს დრენირება, მისი გამორეცხვა ანტისეპტიკური ხსნარებით და ანტიბიოტიკებით. აგრეთვე გამოიყენება აბსცესის ტრანსდერმული პუნქცია (მეთოდი უკუნაჩვენებია აბსცესის ღრუში ღვიძლის ქსოვილის სეკვესტრების არსებობისას, რომელთა მოცილებაც შეუძლებელია საპუნქციო ნემსის მეშვეობით). მცირე ზომის მრავლობითი ჩირქგროვების შემთხვევაში ოპერაციული მკურნალობა უკუნაჩვენებია; ასეთ შემთხვევებში ტარდება მასიური მედიკამენტური თერაპია (მათ შორის ანტიბიოტიკებით).
პარაზიტული აბსცესების მკურნალობა ბაქტერიული აბსცესების მკურნალობის ანალოგიურია, გამონაკლისს წარმოადგენს ღვიძლის ამებური აბსცესი, რომლის დროსაც ამებიაზის სპეციფიკური მკურნალობა შერწყმულია დამზოგავ ქირურგიულ მეთოდებთან – აბსცესის პუნქციასთან, შიგთავსის ევაკუაციასთან და ემენტინით, ქლოროქინით, ანტიბიოტიკებით ღრუს გამორეცხვასთან. პროგნოზი სერიოზულია.

პერიჰეპატიტი – ღვიძლის კაფსულის ანთება – შეიძლება განვითარდეს ღვიძლის და მიმდებარე ორგანოების (ნაღვლის ბუშტის, პერიტონიტის და სხ.) დაზიანების ან შორეული კერებიდან ინფექციის ლიმფოგენური გზით გავრცელების შედეგად. დაავადებას გააჩნია მწვავე ან ქრონიკული მიმდინარეობა. მისი ძირითადი სიმპტომებია – უსიამოვნო შეგრძნება ან ტკივილი ღვიძლის მიდამოში. მეზობელ ორგანოებთან კაფსულის შეხორცების შედეგად ტკივილები ღებულობენ უფრო ინტენსიურ ხასიათს მოძრაობის ან შეხების დროს. იშვიათად შესაძლებელია გამოვლინდეს სანაღვლე გზებზე ან მიმდებარე სისხლძარღვებზე ზეწოლის ნიშნები. პერიჰეპატიტის დიაგნოსტიკაში გვეხმარება რენტგენოლოგიური გამოკვლევა, ლაპარასკოპია. მკურნალობა მიმართულია ძირითადი დაავადების წინააღმდეგ; აგრეთვე გამოიყენება ფიზიოთერაპიული პროცედურები, სამკურნალო ფიზკულტურა.

ღვიძლის სისხლძარღვების დაზიანებამ შეიძლება მოიცვას ორგანოს როგორც არტერიული, ასევე ვენური ქსელი. როგორც წესი, საკუთრივ ღვიძლის არტერიის დაზიანება ვლინდება ათეროსკლეროზის, კვანძოვანი პერიარტერიიტის და სხ. დროს. ის ჩვეულებრივ მიმდინარეობს უსიმპტომოდ და მჟღავნდება მხოლოდ გართულებების (ანევრიზმის გასკდომა ან სისხლძარღვების მწვავე გაუვალობა– თრომბოზი – რასაც ზოგჯერ მივყავართ ღვიძლის ინფარქტამდე) განვითარების შემთხვევაში. ღვიძლის ინფარქტის მიზეზი აგრეთვე შეიძლება გახდეს ბაქტერიული ენდოკარდიტის, აორტის ან მიტრალური სარქვლის მანკების დროს განვითარებული არტერიის ემბოლია. საკუთრივ ღვიძლის არტერიის ანევრიზმის გასკდომას, არც თუ იშვიათად, თან სდევს გასტროინტესტინალური სისხლდენა, რაც გამოიხატება სისხლიანი ღებინებით და მელენით ან მუცლის ღრუში განვითარებული სისხლდენა, რასაც თან სდევს კოლაფსის და პერიტონიტის კლინიკური სიმპტომები. ზოგჯერ ანევრიზმა იხსნება კარის ვენაში, რაც იწვევს არტერიულ–ვენური ფისტულის ფორმირებას და პორტულ ჰიპერტენზიას. მდგომარეობის სწრაფად დამძიმების და დიაგნოსტიკის სირთულების გამო ანევრიზმის გასკდომა ხშირად სრულდება ლეტალური გამოსავლით. დაავადების უსიმპტომო მიმდინარეობის და, მათ შორის, ღვიძლის ფუნქციური სინჯების ცვლილებების არარსებობის გამო, გაუსკდომელი ანევრიზმის დიაგნოსტიკა გაძნელებულია. იშვიათად (დიდი ზომის ანევრიზმების შემთხვევაში) შესაძლებელია პულსირებადი წარმონაქმნის პალპაცია, რომლის თავზეც მოისმინება სისტოლური შუილი. ყველაზე დიდი დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა ენიჭება ანგიოგრაფიის შედეგებს. მკურნალობა ოპერაციულია.
ღვიძლის ინფარქტი ვლინდება უეცარი ტკივილით მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში, პალპაციით კუნთების დაჭიმულობით და მტკივნეულობით, ღვიძლის დიდი ზომის ინფარქტებს თან სდევს სხეულის ტემპერატურის მომატება, სწრაფად პროგრესირებადი სიყვითლე, ლეიკოციტოზი, ედს–ის მომატება, ფუნქციური სინჯების ცვლილებები, რომელიც მეტყველებენ ღვიძლის უკმარისობაზე.

მკურნალობა მიმართულია ძირითადი დაავადებისკენ, ღვიძლის უკმარისობისკენ, მეორადი ინფექციისკენ.
დიდი მნიშვნელობა ენიჭენა კარის ვენის დაავადებებს. ყველაზე ხშირად გვხვდება მისი თრომბოზი (პილეთრომბოზი), რომლის მიზეზსაც შემთხვევათა ნახევარში წარმოადგენს ღვიძლის დაავადებები, რომლებიც იწვევნ პორტული სისხლის მიმოქცევის შენელებას (ციროზი და სხ.). პილეთრომბოზი ჩვეულებრივ ქრონიკულად მიმდინარეობს და ძირითადად გამოიხატება პორტული ჰიპერტენზიის სიმპტომებით. მკურნალობა უპირატესად ოპერაციულია. კარის ვენის შედარებით იშვიათ, მაგრამ მძიმე გართულებას წარმოადგენს პილეფლებიტი. ღვიძლის ვენების დაავადებებიდან ყველაზე დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ბად–კიარის დაავადებას, რომელსაც საფუძვლად უდევს ღვიძლის ვენების ნაწილობრივი ან სრული გაუვალობა.
ღვიძლშიდა სანაღვლე სადინრების თანდაყოლილი (ატრეზია, ფოკალური გაგანიერება, პოლიკისტოზი) ან შეძენილი (პირველადი მასკლეროზირებელი ქოლანგიტი, სიმსივნეები და სხ.) დაზიანებები კლინიკურად ძირითადად ვლინდება ქოლესტაზის სიმპტომებით. უხშირესად მკურნალობა ოპერაციულია.
ღვიძლის პროფესიული დაზიანებები ვითარდება სხვადასხვა მავნე სამრეწველო ფაქტორების (ქიმიური, ფიზიკური, ბიოლოგიური) ზემოქმედების შედეგად. ძირითადი მნიშვნელობა ენიჭება ქიმიურ ფაქტორებს, რადგან მრავალ ქიმიურ ნივთიერებას გააჩნია ჰეპატოტოქსიკური მოქმედება. მათ რიცხვს მიეკუთვნება ოთხქლორიანი ნახშირბადი, ქლორირებული ნაფტალინი, ტრინიტროტოლუოლი, ტრიქლორეთილენი, ფოსფორი, დარიშხანის ნაერთები, ტყვიის ორგანული შენაერთები და სხ. კანის, კუჭ–ნაწლავის ტრაქტის და სასუნთქი სისტემის მეშვეობით ორგანიზმში მოხვედრილი ნაერთები იწვევენ ღვიძლის სხვადასხვა სახის დაზიანებებს – სტეატოზი, მწვავე ჰეპატიტი, ზოგჯერ პარენქიმის მასიური ნეკროზებით, ქრონიკული ჰეპატიტი, ღვიძლის ციროზი, ავთვისებიანი სიმსივნეები.

ღვიძლის პროფესიული დაზიანებების დიაგნოსტიკაში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ანამნეზურ მონაცემებს (ჰეპატოტოქსიკურ ნივთიერებებთან კონტაქტი), მსგავსი დაავადებების გამოვლენას განსაზღვრული პროფესიულ ჯგუფში, კლინიკურ–ლაბორატორიული გამოკვლევის შედეგებს. მკურნალობა მიმართულია ორგანიზმში ტოქსიკური ნივთიერების მოხვედრის თავიდან აცილებისკენ, მის გაუვნებელყოფისკენ და ორგანიზმიდან გამდევნისკენ; მკურნალობა ტარდება ღვიძლის პათოლოგიის შესაბამისი ფორმის თერაპიის ზოგადი პრინციპებით. ღვიძლის პროფესიული დაავადებების პროფილაქტიკის მიზნით ტარდება მოსამსახურეების პროფესიული შერჩევა, მკაცრი ყურადღება ექცევა უსაფრთხოების და სან–ჰიგიენური ნორმების დაცვას სამრეწველო საწარმოებში.

ღვიძლის სიმსივნეები იყოფიან კეთილთვისებიან და ავთვისებიან სიმსივნეებად. კეთილთვისებიანი სიმსივნეებიდან ყველაზე დიდი კლინიკური მნიშვნელობა გააჩნიათ ადენომებს, ჰემანგიომებს და ტერატომებს. ადენომები შესაძლებელია განვითარდნენ ღვიძლის უჯრედებიდან (ჰეპატომა ანუ ჰეპატოცელულარული ადენომა) და სანაღვლე სადინრებიდან (ქოლანგიომა ანუ ქოლანგიოცელულარული ადენომა). ჰეპატომა უპირატესად გვხვდება ბაშვებში, მათ შესაძლოა მიაღწიონ დიდ ზომებს. ქოლანგიომები გვხვდებიან შედარებით იშვიათად და წარმოდგენილნი არიან ორი მაკროსკოპული ფორმით – სოლიდური (მკვრივი) და კისტოზური. ადენომები აღწევენ საკმაოდ დიდ ზომებს; ისინი კლინიკურად ვლინდებიან ზომიერი, ყრუ ტკივილებით, სიმძიმის შეგრძნებით მარჯვენა ფერდქვეშა მიდამოში. პალპაციით ღვიძლის მიდამოში ისინჯება მჭიდროდ ელასტიური ან მკვრივი კონსისტენციის სიმსივნე, ზოგჯერ მკვრივ–ხორკლიანი, რომელიც სუნთქვის პარალელურად მოძრაობს ღვიძლთან ერთად. ჰემანგიომას გააჩნია გლუვი ან წვრილ–ხორკლიანი ზედაპიური, ზოგჯერ მოძრავია. ჰემანგიომის დამახასიათებელი სიმპტომებია სიმსივნის ზომების შემცირება მასზე ზეწოლის დროს და ”ბზრიალას ხმა” აუსკულტაციით. სიმსივნე გამოირჩევა ნელი ზრდით, თუმცა საშიშია თავისი გართულებებით, რომელთა შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია სისხლდენის განვითარება სიმსივნის სპონტანური გახეთქვის დროს და ღვიძლის უკმარისობა.

ტერატომა იშვიათად გვხვდება. იგი შეიცავს სხვადასხვა ჩანასახოვანი ფურცლების (კანის, ხრტილის, თავის ტვინის ქსოვილის და სხ.) დერივატებს; არც თუ იშვიათად, დაავადებას თან სდევს საჭმლის მომნელებელი სისტემის სხვა ორგანოების, ფილტვების, კანის განვითარების მანკები. მისი აღმოჩენა ხდება შემთხვევით, მუცლის ღრუს რენტგენოლოგიური ან ულტრაბგერითი გამოკვლევის დროს. კეთილთვისებიანი სიმსივნეების მკურნალობა ოპერაციულია და მოიცავს მათ მოცილებას (ამოკვეთას). პროგნოზი უხშირესად კეთილსაიმედოა.

ავთვისებიანი სიმსივნეებიდან ყველაზე დიდი მნიშვნელობა (ყველა ავთვისებიანი წარმონაქმნის 1–2%) გააჩნია ღვიძლის პირველად კიბოს (ჰეპატო– და ქოლანგიოცელულარული კიბო). ჰეპატოცელულარული კიბო, არც თუ იშვიათად, ვითარდება ქრონიკული ჰეპატიტის (აღინიშნება B ჰეპატიტის ვირუსის როლი) და განსაკუთრებით (დაახლოებით ავადმყოფთა 4%–ში) ღვიძლის ციროზის ფონზე. ქოლანგიოცელულარული კიბოს განვითარება დაკავშირებულია ოპისტორქოზთან ან კლონორქოზთან; ის ჩვეულებრივ გვხვდება ღვიძლის კიბოს ენდემურ კერებში (ტიუმენის ოლქი და შორეული აღმოსავლეთი).
ღვიძლის პირველადი კიბო ხასიათდება კვანძოვანი ან დიფუზური ზრდით.
კლინიკური სურათი მოიცავს ზოგად და ადგილობრივ სიმპტომებს. პირველ მათგან მიეკუთვნება ადვილად დაღლა, პროგრესირებადი საერთო სისუსტე, ანორექსია, გემოს გაუკუღმართბა, ზონაში დაკლება კახექსიამდეც კი. ზოგიერთ ავადმყოფს აღენიშნება ღებინება, ცხელება, ტაქიკარდია, არც თუ იშვიათად გამოხატული ანემია. ადგილობრივი სიმპტომები: ზეწოლის და სიმძიმის შეგრძნება და ტკივილები მარჯვენა ფერდქვეშა და ეპიგასტრიუმის მიდამოში, ღვიძლის გადიდება. მოგვიანებით სტადიებში ვლინდება სიყვითლე და ასციტი. დიაგნოზის დასმა ხდება კლინიკური სურათის და ფიზიკალური გამოკვლევების საფუძველზე. სიმსივნის კვანძოვანი ზრდის დროს პალპაციით ისინჯება ღვიძლის მაგარი და ხორკლიანი კიდე; დიფუზური ზრდის ან სიმსივნის სიღრმეში განლაგების შემთხვევაში შესაძლოა აღინიშნებოდეს მხოლოდ ღვიძლის გადიდება ან გამკვრივება. დაავადების ადრეულ სტადიებზე დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ღვიძლის ულტრაბგერითი გამოკვლევის, კომპიუტერული ტომოგრაფიის შედეგებს, აგრეთვე სისხლის შრატში ალფა–ფეტოპროტეინის გამოვლენას.
ხშირად ღვიძლში მეტასტაზირდებიან სხვა ლოკალიზაციის სიმსივნეები (კუჭ–ნაწლავის ტრაქტის, სარძევე ჯირკვლის, ფილტვების, თირკმლების, წინამდებარე ჯირკვლის და სხ.). ღვიძლის ავთვისებიანი დაზიანების ხასიათის (პირველადი ან მეტასტაზური) დადგენა ხდება ლაპარასკოპიის დროს პათოლოგიური კერიდან აღებული მასალის მორფოლოგიური გამოკვლევის შედეგად.
მკურნალობა ოპერაციულია – ორგანოს რეზექცია. არაოპერაბელური სიმსივნეების შემთხვევაში გამოიყენება პალიატიური ჩარევა: სიმსივნის კრიოდესტრუქცია ან ქიმიოპრეპარატების სისტემატური შეყვანა. პროგნოზი შემთხვევათა უმეტესობაში არაკეთილსაიმედოა.
ოპერაციები. აბდომინალურ ქირურგიაში ღვიძლზე ოპერაციები მიეკუთვნებიან ყველაზე რთულ ქირურგიულ ჩარევებს. ჭრილობების და კეროვანი დაზიანებების შემთხვევებში გამოიყენება ტრანსაბდომინალური, ტრანსთორაკალური ან კომბინირებული მიდგომა (თორაკოფრენოლაპარატომია), ჩირქოვანი დაავადებების დროს – ღრუსგარეთა მიდგომები. ოპერაციები კეთდება ენდოტრაქეული ნარკოზის ქვეშ მიორელაქსანტების გამოყენების ფონზე.
ღვიძლის რეზექცია კეთდება სხვადასხვა მოცულობით. ასე მაგალითად, ღვიძლის ჭრილობების დროს, არასიცოცხლისუნარიანი ქსოვილების მოცილების მიზნით, კეთდება ორგანოს კიდითი რეზექცია. სიმსივნეების შემთხვევებში ნაჩვენებია ღვიძლის დაზიანებული ნაწილის მოცილება ჯანმრთელი ქსოვილების ფარგლებში, ამასთან გამოიყენება რეზექციების ორი ტიპი – ანატომიური და ატიპიური. ღვიძლის ანატომიური რეზექცია მოიცავს სეგმენტექტომიას, ლობექტომიას, ჰემიჰეპატექტომიას; ისინი გამოიყენება პორტული ტრიადის ელემენტების (სისხლძარღვები და სანაღვლე სადინარი) წინასწარი გამოყოფით და გადაკვანძვით. ატიპიური რეზექცია ხორციელდება მოსაცილებელი უბნის წინასწარი გაკერვის შემდეგ ჰემოსტაზური ნაკერებით. ღვიძლის რეზექცია წარმოადგენს რთულ ოპერაციას და დაკავშირებულია დიდ რისკთან ოპერაციის დროს პროფუზული სისხლდენის განვითარების კუთხით, და პოსტოპერაციული პერიოდის მძიმე გართულებებთან.
ზოგჯერ (კერძოდ ღვიძლის კარის დაზიანების და რადიკალური ოპერაციის ჩატარების შეუძლებლობის შემთხვევაში) სიმპტომატური მკურნალობის მიზნით (მაგ., სიყვითლის ლიკვიდაციისთვის) კეთდება პალიატიური ოპერაციული ჩარევა, ძირითადად სხვადასხვა ნაღველგამომტანი ოპერაციები გარეთა სანაღვლე ფისტულის (ჰეპატოქოლანგიოსტომა) ან ნაღვლის კუჭში ან ნაწლავებში გადასვლის (ქოლანგიოგასტრო– და ეუნოსტომია) უზრუნველყოფის მიზნით. აგრეთვე გამოიყენება მოცულობითი წარმონაქმნების (მაგ., არაპარაზიტული კისტების) ექსტირპაცია, ჰეპატოტომია (ღვიძლის კაფსულის და პარენქიმის გაკვეთა), მცირე ზომის ჭრილობების დროს ხდება ნაკერების დადება. ბოლო პერიოდში მატულობს ღვიძლის გადანერგვის ოპერაციები.
პოსტოპერაციულ პერიოდში ტარდება ტრავმული შოკის ლიკვიდაციისკენ, აგრეთვე მეტაბოლური გადახრების (ჰიპოალბუმინემია, ჰიპოგლიკემია, ჰიპოპროთრომბინემია და სხ.) თავიდან აცილებისკენ მიმართული ღონისძიებები; ინიშნება მოქმედების ფართო სპექტრის მქონე ანტიბიოტიკები. დრენაჟების მოცილება ხდება მე–5–7 დღეს, ხოლო ტამპონების – მე–10–12 დღეს.

---

პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია.

• გაფრთხილება
• წყაროები: 1. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით. 2. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა.  ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.

.