ორგანოთა პათოლოგიები, კვლევის მეთოდები. გული
დაავადებები. სხვადასხვა პათოგენური ფაქტორების (ტოქსიკურ–ქიმიური, ინფექციური და სხ.) გულზე ზემოქმედების და მეტაბოლური პროცესების რეგულაციის მოშლის შედეგად მიოკარდიუმში, აღნიშნული პროცესების დარღვევამ შეიძლება გამოიწვიოს მიოკარდიოდისტროფიების განვითარება, ზოგჯერ კი მიოკარდიუმის დეგენარაციული ცვლილებები (მაგ., ამილოიდოზის დროს). დაავადებების განსაკუთრებულ ჯგუფს მიეკუთვნება კარდიომიოპათიები.
ანთებითმა პროცესებმა შესაძლოა ერთდროულად დააზიანონ გულის ყველა გარსი ან უპირატესად რომელიმე მათგანი. გულის ანთებითი დაავადებების ყველაზე ხშირი მიზეზია რევმატიზმი. გულის სარქვლების ენდოკარდიუმის მძიმე დაზიანებები, რომლებიც განპირობებულია მათი რევმატული ანთებით, ხშირად იწვევენ გულის შეძენილი მანკების ჩამოყალიბებას, თუმცა ხშირად მათი განვითარების მიზეზია სხვა პათოლოგიური პროცესების არსებობა, მაგ., ათეროსკლეროზი, სიფილისი, მიოკარდიუმის ინფარქტი, ტრავმა.
თუკი ენდოკარდიტი უხშირესად რევმატიული ბუნებისაა, მიოკარდიტი, არც თუ იშვიათად, ვითარდება სხვა პათოგენური ზემოქმედების (ტოქსიკური, ვირუსული, მიკრობული, ინფექციურ–ალერგიული, პარაზიტული და სხ.) შედეგადაც. პერიკარდიტის გამომწვევი მიზეზი, რევმატიზმთან ერთად, შეიძლება იყოს ვირუსული ინფექცია, ტუბერკულოზი, სიფილისი. ე.წ. ასეპტიკური პერიკარდიტი ვითარდება მიოკრადიუმის ინფარქტის მწვავე პერიოდში, აგრეთვე პოსტინფარქტური სინდრომის დროს. ზოგიერთ შემთხვევაში გულის ანთებით–ალერგიული ხასიათის დაზიანება მიეკუთვნება შემაერთებელი ქსოვილი დიფუზური დაავადებების გამოვლინებას. მიოკარდიუმის მძიმე დისტროფიულმა და ანთებითმა დაზიანებამ შესაძლოა გამოიწვიოს ნეკროზის კერების წარმოქმნა მათი შემდგომი ორგანიზაციით და კარდიოსკლეროზში გადაგვარებით, რაც შესაძლებელია გახდეს გულის რიტმის, გამტარებლობის დარღვევის, გულის უკმარისობის განვითარების მიზეზი. ზოგიერთ შემთხვევაში, მიოკარდიუმის რაიმე სახის დაზიანების და ექსტრაკარდიული პათოლოგიის არარსებობის პირობებში გულის რიტმის დარღვევების არსებობა შეიძლება ჩაითვალოს იდიოპათიურად ანუ დამოუკიდებელ დაავადებად. კარდიოსკლეროზის დიდი კერა მიოკარდიუმის მწვავე ლოკალური განლევით იწვევს გულის ანევრიზმის ჩამოყალიბებას.
არც თუ იშვიათად, სხვა ორგანოების დაავადებების დროს, ვითარდება სხვადასხვა სახის პათოგენური ზემოქმედება გულზე. აღნიშნული სახის ზემოქმედებები ატარებენ ჰუმორულ ან ნეიროჰუმორულ (მაგ.,ჰიპოთალამუსის დაზიანების დროს) ხასიათს. შესაძლებელია მოხდეს ფილტვების და შუასაყრის სხვა ორგანოების სიმსივნეების გულში ჩაზრდა; ზოგჯერ ვლინდება სხვადასხვა სიმსივნეების მეტასტაზირება გულში. სისხლის მიმოქცევის მცირე წრეში სისხლის ნაკადისთვის წინააღმდეგობის მომატების გამო განვითარებული მარჯვენა პარკუჭის მწვავე ან ქრონიკული გადაძაბვა იწვევს ფილტვისმიერი გულის განვითარებას.
დაავადებების, ტრავმების და სიკვდილის მიზეზების X საერთაშორისო კლასიფიკაციაში გულის დაავადებები შეტანილია ”სისხლის მიმოქცევის ორგანოების დაავადებების” თავში. მართლაც, ზოგიერთ შემთხვევაში ძნელია ზღვარის გავლება გულის და სისხლძარღვების დაავადებებს შორის. ასე მაგალითად, გვირგვინოვანი არტერიების ვასკულიტების, გულის იშემიური დაავადების დროს გულის დაზიანება მეორადია სისხლძარღვოვან დაზიანებებთან შედარებით. სისხლის მიმოქცევის ორგანოების დაავადებებს მიეკუთვნება ძალიან გავრცელებული ჰიპერტონული დაავადება, რომლის დროსაც გულის დაზიანება, აგრეთვე, ატარებს მეორად ხასიათს.
არც თუ იშვიათად გულის დაავადებების დროს გვხვდება ფსიქიკური დარღვევები, განსაკუთრებით მიოკარდიუმის ინფარქტით, გულის თანდაყოლილი ან შეძენილი მანკებით დაავადებულებში, აგრეთვე იმ პირებში, რომელთაც გადაიტანეს გულზე ოპერაცია, პოსტოპერაციულ პერიოდში. გულ–სისხლძარღვოვანი დეკომპენსაციის დროს ხშირად ვითარდება ასთენიური ან ნევროზული მდგომარეობები, რაც მოიცავს ძილის, მადის დარღვევას, ხასიათის დეპრესიულ–დისთიმიურ დარღვევებს, შიშებს, ისტერიულ და სენესტოპათიურ–იპოქონდრიულ გამოვლინებებს. იშვიათად ვითარდება მწვავე სიმპტომატური ფსიქოზები გამოხატული შიშის და დეპრესიული კომპონენტით. ზოგიერთ ავადმყოფში ეს შესაძლოა გახანგრძლივებულად მიმდინარეობდეს (1–3 თვემდე). გულის შეძენილი მანკებით დაავადებულებში აღინიშნება მეორადი ნევროზული, დეპრესიული, შფოთვით–იპოქონდრიული, იშვიათად ისტრონევროზული რეაქციები. ზოგიერთი ავადმყოფის შემთხვევაში, განსაკუთრებით ეპილეპტოიდური ან შფოთვით–ეჭვიანობითი მდგომარეობის დროს, შესაძლებელია განვითარდეს პიროვნების დეპრესიულ–იპოქონდრიული ტიპი.
გულის თანდაყოლილი მანკებით დაავადებულებში ფსიქიკური დარღვევები უხშირესად გვხვდება ლურჯი მანკების დროს. ასთენიურ და ნევროზულ მდგომარეობებთან ერთად ხშირად აღინიშნება ფსიქიკური განვითარების სხვადასხვა სახის დარღვევები: ფსიქიკური ინფანტილიზმი, პიროვნების პათოლოგიური ჩამოყალიბება, ინტელექტუალური განვითარების შეფერხება, იშვიათად ოლიგოფრენია.
გამოხატული ცერებრული ჰიპოქსიის შემთხვევებში გულზე ჩატარებული ოპერაციების გართულებებს, როგორც წესი, თან სდევს ხანგრძლივი (2 თვემდე და მეტი) ასთენიური და ნევროზული მდგომარეობები. უახლოეს პოსტოპერაციულ პერიოდში შესაძლებელია განვითარდეს ხანმოკლე მწვავე სიმპტომური ფსიქოზები. იშვიათად გულის რევმატიული მანკებით დაავადებულებში ვლინდება გახანგრძლივებული (2–3 თვემდე) პოსტოპერაციული ფსიქოზები დეპრესიულ–ბოდვითი დარღვევების სიჭარბით. ცალკეულ შემთხვევებში ოპერაციის არასათანადო ეფექტურობის და თანმხლები ფსიქო–ტრავმული სიტუაციების შემთხვევებში, გულის შეძენილი მანკებით დაავადებულებს უვითარდებათ ”მოგვიანებითი დეპრესიები” სიუციდური მცდელობებით. გულის თანდაყოლილი მანკის გამო ჩატარებული ოპერაციების გართულებებს, ცერებრო–ასთენიური და ნევროზული დარღვევების გარდა, შესაძლოა თან სდევდეს დროებითი ან მყარი ფსიქოორგანული დარღვევები.
დიაგნოზი ეფუძნება ფსიქიკური დარღვევების მჭიდრო დამოკიდებულებას სომატური მდგომარეობის ცვლილებებზე. შიზოფრენიასთან დიფერენციალური დიაგნოზის ჩატარება საჭიროა გახანგრძლივებული ფსიქოზების დროს გულის შეძენილი მანკებით დაავადებულებში, აგრეთვე გახანგრძლივებული პოსტოპერაციული ფსიქოზების შემთხვევებში. გულის მანკებით დაავადებულებში ეპილეპტოიდური სინდრომის არსებობისას ხდება მისი დიფერენცირება ეპილეფსიასთან.
მკურნალობა უპირველეს ყოვლისა მიმართულია ძირითადი დაავადების მკურნალობისკენ. ფსიქოფარმაკოლოგიური საშუალებებს ნიშნავს ფსიქიატრი კარდიოლოგთან შეთანხმებით. ასთენიური და ნევროზული დარღვევების დროს გამოიყენება ტრანქვილიზატორები (ქლოზეპიდი, სიბაზონი), აგრეთვე მსუბუქი ნეიროლეპტიკები (თიორიდაზინი) და ანტიდეპრესანტები (ამიტრიპტილინი, ალიმემაზინი). მწვავე ფსიქოზების კუპირება ხდება ნეიროლეპტიკების (ამინაზინი, ლევომეპრომაზინი) პარენტერალური შეყვანით. გახანგრძლივებული ფსიქოზების შემთხვევებში ინიშნება მკურნალობის კურსი ნეიროლეპტიკებით (ჰალოპერიდოლი, ტრიფლუპერიდოლი) და ანტიდეპრესანტებით (ამიტრიპიტილინი, იმინაზინი). მეორადი ნევროზული რეაქციები და პიროვნების პათოლოგიური განვითარება საჭიროებს სხვადასხვა სახის ფსიქოთერაპიის გამოყენებას.
გულის სიმსივნეები იყოფიან პირველად (რომლებსაც მიეკუთვნებიან გულის ქსოვილებიდან და პერიკარდიუმიდან წარმოქმნილი კეთილთვისებიანი და ავთვისებიანი ახალწარმონაქმნები) და მეორად (ავთვისებიანი სიმსივნეები, რომლებიც მდებარეობენ სხვა ქსოვილებში, მაგრამ მეტასტაზირებას განიცდიან პერიკარდიუმში და გულის კუნთში) სიმსივნეებად. გულის ცრუ სიმსივნეებს ზოგჯერ უწოდებენ ღრუსშიდა თრომბებს, რომლებსაც გააჩნიათ სიმსივნური კონფიგურაცია და გულის სიმსივნეების მსგავსი კლინიკური გამოვლინებები. ლოკალიზაციის მიხედვით განასხვავებენ პერიკარდიუმის, მიოკარდიუმის და ენდოკარდიუმის სიმსივნეებს; აგრეთვე გამოყოფილია ღრუსშიდა და კედელშიდა ახალწარმონაქმნები.
გულის პირველადი სიმსივნეები ძალიან იშვიათად გვხვდება. სიხშირის მიხედვით ჭარბობს გულის კეთილთვისებიანი სიმსივნეები, კერძოდ მიქსომა, რაბდომიომა და ჰემანგიომა.
მიქსომა შეადგენს გულის ყველა კეთილთვისებიანი სიმსივნის დაახლოებით 50%–ს. ჩვეულებრივ იგი ყალიბდება წინაგულების ენდოკარდიუმიდან და მაკროსკოპიოულად გააჩნია პოლიპის ან ფეხზე მყოფი პაპილომური წანაზარდის სახე, სიდიდით 1–დან 12 სმ–მდე, რომელიც მდებარეობს მარცხენა, ზოგჯერ კი მარჯვენა წინაგულში.
კლინიკური სურათი დამოკიდებულია სიმსივნით წინაგულოვან–პარკუჭოვანი ხვრელის ობტურაციის ხარისხზე. მარცხება წინაგულის მიქსომის დროს ყველაზე ტიპიურია მიტრალური სტენოზისთვის დამახასიათებელი კლინიკური სურათი, რასაც თან ერთვის ხანგრძლივი სუბფებრილიტეტი, ანემია, დისპროტეინემია და, არც თუ იშვიათად, სიმსივნის ელემენტებით განმეორებითი არტერიული ემბოლიები. კლინიკურ სურათში შეიძლება აღინიშებოდეს ძლიერი ხველა სისხლიანი ნახველით, გონების დაკარგვა, ფილტვების შეშუპება. გულის აუსკულტაციით, ისევე როგორც მიტრალური სტენოზის დროს, ხშირად ვლინდება I ტონის გაძლიერება, დიასტოლური შული ბოტკინის წერტილში და II ტონის აქცენტი ფილტვის ღეროზე. დიაგნოსტიკა გაძნელებულია, არც თუ იშვიათად ისმევა გულის რევმატული მანკის მცდარი დიაგნოზი, რომელიც ასევე შეიძლება მიმდინარეობდეს სუბფებრილიტეტით, ედს–ის მომატებით. მიტრალურ სტენოზთან დიფერენციალურ დიაგნოსტიკაში გვეხმარება დიასტოლური შუილის თავისებურება (მიქსომის დროს მას ხშირად არ გააჩნია პრესისტოლური გაძლიერება და შემოიფარგლება მხოლოდ პროტო– და მეზოდიასტოლით) და, ზოგ შემთხვევაში, I ტონის სიძლიერის და სიმაღლის გამოხატული დინამიკა ავადმყოფის მდგომარეობის შეცვლის პარალელურად. დიაგნოზის დაზუსტების მიზნით გამოიყენება გულის ღრუების კონტრასტირება ნახშირშანგით, რადიოიზოტოპური სკანირება, მიოკარდიუმის პერფუზიული სცინტიგრაფია, ანგიოკარდიოგრაფია, თუმცა დიაგნოსტიკის ყველაზე ინფორმაციოულ და არატრავმულ მეთოდს წარმოადგენს ექოკარდიოგრაფია. მარცხენა წინაგულის მიქსომის შემთხვევაში ექოკარდიოგრაფიულად მიტრალური სარქვლის წინა აფრის ქვეშ რეგისტრირდება ექო–სიგნალი ”ღრუბლის” სახით, რომელსაც უკავია დიასტოლის ¾ ან მთელი დიასტოლა. აღნიშნული ეფექტი დაკავშირებულია გულის შეკუმშვის დროს სიმსივნის ბალოტირებით წინაგულოვან–პარკუჭოვან ხვრელში. სისტოლის დროს მარცხენა წინაგულში ვლინდება ექო–სიგნალი, რომელსაც გააჩნია ”მონეტის სვეტების” დამახასიათებელის სახე. გულის მიქსომის აღმოსაჩენად დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სექტორულ ულტრაბგერით სკანირებას. მკურნალობა ოპერაციულია. წარმატებული ოპერაცია თითქმის ყველა შემთხვევაში იწვევს სრულ გამოჯანმრთელებას.
რაბდომიომა შეადგენს გულის ყველა კეთილთვისებიანი სიმსივნის დაახლოებით 20%–ს და, ისევე როგორც ჰემანგიომა, უხშირესად გვხვდება ბავშვებში. გულის რაბდომიომის და ჰემანგიომის კლინიკური გამოვლინებები დამოკიდებულია მათ სიდიდეზე და ლოკალიზაციაზე. სიმსივნის დიდი ზომების შემთხვევაში აღინიშნება არითმიები და გულის უკმარისობის ნიშნები. აღნიშნული სიმსივნეების დიაგნოსტიკისთვის გამოიყენება იგივე მეთოდები, რაც მიქსომების შემთხვევაში.
გულის პირველად ავთვისებინ სიმსივნეებს მიეკუთვნებიან გულის სარკომა და პერიკარდიუმის მეზოთელიომა. კლინიკურად გულის სარკომა გამოხატულია სწრაფად პროგრესირებადი გულის უკმარისობით, რომელიც ჩვეულებრივ წარმოადგენს ავადმყოფის სიკვდილის მიზეზს. სიცოცხლის პერიოდში აღნიშნული დაავადება თითქმის არ დიაგნოსტირდება. მეზოთელიომა ვითარდება სეროზული გარსის მეზოთელიუმიდან, აზიანებს პერიკარდიუმის ორივე ფურცელს და შესაძლოა ჩაიზარდოს მიოკარდიუმში. კლინიკურად მიმდინარეობს ექსუდაციური პერიკარდიტის სურათით. მისი დიაგნოსტირება ხდება გულის რენტგენოგრაფიის და რენტგენოკიმოგრაფიის, ელექტრო– და ექოკარდიოგრაფიის, აგრეთვე კომპიუტერული ტომოგრაფიის მეშვეობით. მკურნალობა ოპერაციულია.
გულის მეორადი სიმსივნეები უფრო ხშირია ვიდრე პირველადი. მათი გამოვლენა ხდება ონკოლოგიური დაავადებებით გარდაცვლილთა დაახლოებით 5%–ში: ფილტვის სიმსივნის, სისხლმბადი ქსოვილების სიმსივნური დაავადებების, სარძევე ჯირკვლის კიბოს და მელანომის დროს. განასხვავებენ მსხვილკვანძოვან და წვრილკვანძოვან მეტასტაზებს გულში. 1–დან 5 სმ–მდე დიამეტრის მსხვილ კვანძებს გააჩნიათ მომრგვალო წარმონაქმნების სახე მკაფიო საზღვრებით, განლაგებულნი არიან გულის სხვადასხვა ადგილებში, მნიშვნელოვნად სცილდებიან ზედაპირს ცვლიან რა მის კონფიგურაციას ან გააჩნიათ გულის ღრუში შეჭრილი პოლიპების სახე. 1–დან 10 მმ–მდე დიამტრის წვრილკეროვანი მეტასტაზები უხშირესად გაფანტულნი არიან პერიკარდიუმზე და ეპიკარდიუმზე, იშვიათად მიოკარდიუმზე.
გულში ავთვისებიანი სიმსივნეების მეტასტაზების კლინიკური გამოვლინებები დამოკიდებულია მათ სიდიდეზე და ლოკალიზაციაზე და, არც თუ იშვიათად, გადაფარულნი არიან სხვა ორგანოების დაზიანებების, აგრეთვე ზოგადი ინტოქსიკაციის სიმპტომებით. მიოკარდიუმში მსხვილკეროვანი მეტასტაზების კლინიკური სურათის დამახასიათებელ თავისებურებას წარმოადგენს პროგრესირებადი და მკურნალობისადმი რეფრაქტერული გულის უკმარისობა, რომელიც შერწყმულია გულის რითმის სხვადასხვა სახის დარღვევებთან. გულის ღრუებში განლაგებულმა მსხვილმა პოლიპის მსგავსმა მეტასტაზებმა შესაძლოა გამოიწვიონ პათოლოგიური შუილების გაჩენა, რაც განაპირობებს გულის მანკის აუსკულტაციური სურათის იმიტაციას.
მიოკარდიუმზე სიმსივნური პროცესის გავრცელების დიაგნოსტიკისთვის მნიშვნელოვანია ეკგ–ს ცვლილებები, რაც გამოიხატება მიოკარდიუმის ინფარქტის და კორონარული სისხლის მიმოქცევის მწვავე დარღვევების მსგავსი ცვლილებებით შემდგომი დადებითი დინამიკის გარეშე. რენტგენოლოგიურად შესაძლებელია გამოვლინდეს გულის ჩრდილის გადიდება, მისი მრავალკონტურობა. ექოკარდიოგრაფიის მეშვეობით ხდება აკინეზიის ან ჰიპერკინეზიის ზონების გამოვლენა. წვრილკვანძოვან მეტასტაზებს, არ არღვევენ რა ჰემოდინამიკას, უხშირესად არ გააჩნიათ გამოხატული კლინიკური სიმპტომატიკა. პერიკარდიუმის მეტასტაზური დაზიანებისას, ხშირად ვიდრე გულის სიმსივნური დაზიანების სხვა ფორმების შემთხვევებში, ვითარდება ექსუდაციური პერიკარდიტი გულის უკმარისობის ნიშნებით. პერიკარდიუმში და მიოკარდიუმში სიმსივნის ჩაზრდის დიაგნოსტიკისთვის ყველაზე ინფორმაციულია ისეთი სიმპტომების შერწყმა, როგორებიცაა მკვეთრი ტკივილი გულის არეში, პერიკარდიუმის ხახუნის ხმიანობა და ზემო ღრუ ვენაზე ზეწოლის სინდრომი. თავის დროზე არადიაგნოსტირებული სიმსივნური პერიკარდიტი იწვევს გულის ტამპონადას, გულის უკმარისობის სწრაფ პროგრესირებას და შესაძლოა გახდეს ავადმყოფის სიკვდილის უშუალო მიზეზი.
ონკოლოგიურ ავადმყოფებში პერიკარდიუმის მეორადი სიმსივნური დაზიანების დიაგნოსტირება ეფუძნება მწვავე პერიკარდიტის სიმპტომებს (ფიბრინული, ექსუდაციური, კონსტრიქციული), რენტგენოგრამაზე გულის ჩრდილის სწრაფ მატებას, რასაც ერწყმის ეკგ–ზე პარკუჭთა კომპლექსის ვოლტაჟის დაქვეითება, მარცხენა პარკუჭის უკანა კედლის მიდამოში ექონეგატიური სივრცის გაჩენას, პერიკარდიუმის პუნქციის შედეგად მიღებული სითხის ციტოლოგიური გამოკვლევისას ატიპიური უჯრედების აღმოჩენას. პერიკარდიუმში და გულის კუნთში სიმსივნის ჩაზრდის და მეტასტაზირების ექოკარდიოგრაფიული დიაგნოსტირების შესაძლებლობები შეზღუდულია. შესაძლებელია მხოლოდ იმ მეტასტაზების აღმოჩენა, რომლების განლაგებულნი არიან გულის ღრუებში ან მარცხენა პარკუჭის უკანა კედლის მიდამოში, ზოგჯერ პარკუჭთაშუა ძგიდეშიც. პერაკარდიუმში ან მიოკარდიუმში სიმსივნის მეტასტაზები აგრეთვე ქმნიან ექონეგატიურ სივრცეს, თუმცა პერიკარდიული გამონაჟონისგან განსხვავებით ის აღინიშნება არა მთელ გაყოლებაზე, არამედ მხოლოდ შემოსაზღვრულ უბანზე.
გულის მეორადი სიმსივნეების მკურნალობა ტარდება პირველადი სიმსივნეების კომპლექსური თერაპიის ფონზე. პერიკარდიუმში მნიშვნელოვანი რაოდენობით ექსუდატის დაგროვების შემთხვევაში ნაჩვენებია მისი მრავალჯერადი ევაკუაცია ან პერიკარდიუმის ღრუს მუდმივი დრენირება მასში სიმსივნის საწინააღმდეგო საშუალებების შეყვანით.
მე–20 საუკუნის შუა წლებამდე გულზე ქირურგიული ჩარევა ძირითადად შემოიფარგლებოდა ოპერაციებით მისი ჭრილობების (ჭრილობის გაკერვა) და პერიკარდიუმის დაავადებების (შეხორცებების გათიშვა პერიკარდიტის შემთხვევაში, სიმსივნეების და კისტების მოცილება) დროს; 20–იანი წლებიდან იწყება ცალკეული ოპერაციების ჩატარება გულის ზოგიერთი მანკის დროს. კარდიოქირურგიის, როგორც გულის სხვადასხვა დაავადებების მკურნალობის დამოუკიდებელი მიმართულების, განვითარება და ჩამოყალიბება ძირითადად დაიწყო მე–20 საუკუნის მეორე ნახევარში, კლინიკურ პრაქტიკაში ხელოვნური სისხლის მიმოქცევის აპარატის დანერგვის შემდეგ, რაც იძლეოდა ღია გულზე ოპერაციების ჩატარების საშუალებას, აგრეთვე კარდიოპლეგიური საშუალებების აღმოჩენის შემდეგ, რაც იცავდა მიოკარდიუმს შეუქცევადი ჰიპოქსიური დაზიანებებისგან. 80–იანი წლებისთვის საკმაოდ ფართოდ გამოიყენებოდა რეკონსტრუქციული ოპერაციები გულის თანდაყოლილი მანკების დროს, აგრეთვე შეძენილი მანკების ქირურგიული მკურნალობის ძირითადი სახეები – კომისუროტომია სარქვლოვანი სტენოზების დროს (ღია და დახურული), სარქვლებზე პლასტიკური ოპერაციები (ანულო– და ვალვულოპლასტიკა), გულის სარქვლების პროთეზირება; აგრეთვე ფართო გამოყენება ჰპოვეს გულის იშემიური დაავადების და მისი გართულებების მკურნალობის ქირურგიულმა მეთოდებმა (აორტო–კორონარული შუნტირება, გულის ანევრიზმის ამოკვეთა), გულის ზოგიერთი სახის არითმიის ქირურგიულმა მკურნალობამ (გამტარი გზების დესტრუქცია და ა.შ.); დიდი გამოცდილება დაგროვდა გულის გადანერგვის საკითხშიც. ამჟამად, ხელოვნური სისხლის მიმოქცევის გარეშე გულზე კეთდება ოპერაციების შედარებით შეზღუდული რაოდენობა, კერძოდ დახურული კომისუროტომია, პერიკარდექტომია და პერიკარდიუმის კისტების ამოკვეთა, გულის გამჭოლი ჭრილობების, მისი რითმის დარღვევის გამო ჩატარებულ ოპერაციულ ჩარევათა უმეტესობა, არტერიული სადინრის გადაკვანძვა. ისეთი რთული ქირურგიული ჩარევები, როგორებიცაა გულის ანევრიზმის რეზექცია, აორტო–კორონარული შუნტირების სხვადასხვა ვარიანტები, გულის სარქვლების და მაგისტრალური სისხლძარღვების პროთეზირება, რთული თანდაყოლილი ნამკების კორექცია, აგრეთვე გულის გადანერგვა, კეთდება ხელოვნური სისხლის მიმოქცევის და სიცივით კარდიოპლეგიის პირობებში.
ოპერაციები გულის თანდაყოლილი მანკების დროს იყოფიან რადიკალურად და პალიატიურად ოპერაციებად; ეს უკანასკნელი მიმართულია ჰემოდინამიკის და ავადმყოფის ზოგადი მდგომარეობის გაუმჯობესებისკენ თვითონ მანკის ლიკვიდაციის გარეშე. რადიკალური ოპერაციების ჩატარება, რომლებიც მთლიანად აღმოფხვრიან მანკს და ახდენენ ნორმალური ჰემოდინამიკის აღდგენას, ყოველთვის შესაძლებელი არ არის; მათი გაკეთება მით უფრო ძნელია, რაც უფრო რთულია მანკი და მცირეა ბავშვის ასაკი. ყველაზე ხშირად კეთდება ისეთი რადიკალური ოპერაციები, როგორებიცაა არტერიული სადინრის დახურვა, აორტის რეკონსტრუქციის სხვადასხვა სახეები მისი კოარქტაციის დროს, ფილტვის ღეროს სარქვლოვანი სტენოზის ლიკვიდაცია, წინაგულთაშუა და პარკუჭთაშუა ძგიდეების პლასტიკა.
ოპერაციები. უხშირესად აღნიშნული ოპერაციების ჩატარების ვადა შეიძლება გადაწეულ იქნას 3–5 წლის ან მეტი ასაკის მიღწევამდე, თუმცა არ თუ ისე მცირე რაოდენობას (20–30%) შეადგენენ ისეთი სახის რთული მანკები, რომელთა დროსაც ბავშვები დაბადებიდანვე იმყოფებიან კრიტიკულ მდგომარეობაში, რაც საჭიროებს ინტესიურ თერაპიას და თუნდაც პალიატიური ოპერაციის ჩატარებას სიცოცხლის პირველივე წელიწადს. პალიატიური ოპერაციები შესაძლოა განხორციელდეს საბოლოო ჩარევის ფორმით, ასევე ქირურგიული მკურნალობის პირველი ეტაპის სახით, რაც საშუალებას იძლევა გაუმჯობესდეს ბავშვის ზოგადი მდგომარეობა და შეიქმნას უფრო ხელსაყრელი პირობები შემდომი რადიკალური ოპერაციის ჩატარებისთვის. პროგრესირებადი ფილტვისმიერი ჰიპერტენზიით მიმდინარე მანკების დროს არ შეიძლება ოპერაციის დიდხანს გადაწევა, რამეთუ აღნიშნული ჰიპერტენზიის მაღალი ხარისხის შემთხვევაში, როდესაც თანაბრდება წნევები ფილტვის არტერიაში და აორტაში, მანკის ქირურგიული მკურნალობა არამიზანშეწონილი და წინააღმდეგნაჩვენებია.
პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია.
- გაფრთხილება
- წყაროები: 1. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით. 2. დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.
.