ლალი დათეშიძე
ადამიანის ნორმალური ანატომია. გავა – თეძოს სახსარი Articulatio sacroiliaca Sacroiliac [ileosacral] articulation
გავა – თეძოს სახსარი – articulatio sacroiliaca, – წყვილი სახსარია; იქმნება თეძოს ძვლისა და გავის შენაწევრებით. გავის ძვლისა და თეძოს ძვლის ყურისებრი სასახსრე ზედაპირები – facies auriculares ბრტყელია, დაფარულია ბოჭკოვანი ხრტილით. სასახსრე ჩანთა – capsula articularis დამაგრებულია სასახსრე ზედაპირების კიდეებზე და გაჭიმულია.
გავა – თეძოს სახსრის იოგოვანი აპარატი წარმოდგენილია სახსრის წინა და უკანა ზედაპირებზე განლაგებული მტკიცე და ძლიერად გაჭიმული ფიბროზული კონებით. სახსრის წინა ზედაპირზე მდებარეობს გავა – თეძოს ვენტრალური იოგები – ligg. sacroiliaca ventralia, რომელთა ბოჭკოების მოკლე კონები მიემართებიან გავის მენჯისმხრივი ზედაპირიდან თეძოს ძვლისაკენ.
სახსრის უკანა ზედაპირზე განლაგებულია შემდეგი იოგები:
1. გავა – თეძოს ძვალთაშუა იოგები – ligg. sacroiliaca inlerossea, – მდებარეობენ გავა- თეძოს სახსრის უკან, გავისა და თეძოს ძვლებს შორის შუალედში, და თავიანთი ბოლოებით ემაგრებიან თეძოს ხორკლსა – Tuberositas iliaca და გავის ხორკლს – Tuberositas sacralis;
2. გავა – თეძოს დორსალური იოგები – ligg. sacroiliaca dorsalia, – ნაწილი კონებისა იწყება თეძოს ძვლის უკანა ქვემო წვეტიდან – Spina iliaca posterior inferior, ემაგრება გავის ლატერალურ ქედს, გავის II-III ხვრელების გაყოლებაზე. დანარჩენი კონები თეძოს ძვლის უკანა ზემო წვეტიდან – Spina iliaca posterior superior მიემართებიან ქვემოთ და მცირედ მედიალურად, ემაგრებიან გავის უკანა ზედაპირს, გავის მეოთხე მალის დონეზე. გავა – თეძოს სახსარი მიეკუთვნება ნაკლებად მოძრავ სახსრების ჯგუფს.
მენჯის ძვალი, გარდა გავა – თეძოს სახსრისა, ხერხემლის სვეტს უკავშირდება შემდეგი იოგებით:
1. გავა-კუკუხოს იოგი – Lig. sacrotuberale, – იწყება საჯდომი ბორცვის (კუკუხოს) მედიალური ზედაპირიდან, მიემართება ზემოთ და მედიალურად, იშლება მარაოსებურად და ფიქსირდება გავისა და კუდუსუნის გარეთა კიდეზე. ბოჭკოების ერთი ნაწილი გადადის საჯდომი ძვლის ტოტის – Ramus ossis ischii ქვემო ნაწილზე, გრძელდება მასზე და წარმოქმნის ნამგლისებრ მორჩს – processus falciformis.
2. გავა – წვეტიანი იოგები – lig. sacrospinale, – იწყება საჯდომი წვეტიდან – spina ischiadica, მიემართება მედიალურად და უკან, ემაგრება გავის ძვლისა და, ნაწილობრივ, კუდუსუნის კიდეებს.
ორივე იოგი დიდ და მცირე საჯდომ ნაჭდევებთან – Incisura ischiadica major et minor ერთად შემოსაზღვრავს ორ ხვრელს: დიდ საჯდომ ხვრელს – foramen ischiadicum majus, და მცირე საჯდომ ხვრელს – Foramen ischiadicum minus. ამ ხვრელებში გაივლის მენჯიდან გამომავალი კუნთები, ასევე სისხლძარღვები და ნერვები.
3. თეძო – წელის იოგი – lig. iliolumbale, – იწყება წელის IV და V მალების განივი მორჩების წინა ზედაპირებიდან, მიემართებიან ლატერალურად, და ემაგრებიან თეძოს ქედის – crista iliaca უკანა ნაწილებსა და თეძოს ძვლის ფრთის მედიალურ ზედაპირს.
პოსტი წარმოადგენს, ლალი დათეშიძისა და არჩილ შენგელიას სამედიცინო ენციკლოპედიის ნაწილს. საავტორო უფლებები დაცულია. ანატომიის ნაწილის მომზადებაზე მუშაობდნენ: ლალი დათეშიძე (1997 წლიდან), არჩილ შენგელია მანანა კიკნაძე (2006 წლიდან). 2008 და 2019 წლის ვერსიები მომზადდა მანანა კიკნაძის რედაქციით.
გაფრთხილება
